De toekomst door kunstmatige ogen

Ideeën over de toekomst veranderen mee met technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. In deze installatie van onderzoeker-ontwerper Richard Vijgen blikken bezoekers met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) terug op zulke toekomstbeelden van de afgelopen twintig jaar. Door te spelen met de ‘ogen’ waarmee de computer het archief van VPRO Tegenlicht bekijkt, ervaar je van dichtbij hoe die informatie verwerkt. Wat voor patronen ’ziet’ AI in die 555 uitzendingen?

Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden voortdurend hoe we naar een thema als kunstmatige intelligentie kijken. De mythe van de zelfstandig denkende machine leeft al sinds de negentiende eeuw, als voorbode van een ideale wereld waarin mensen niet langer hoeven te werken of als doemscenario waarin de samenleving de controle over robots dreigt te verliezen.Het begrip kunstmatige intelligentie, artificial intelligence of AI, staat voor het vermogen van een computer om informatie te verwerken en beslissingen te nemen. Oorspronkelijk gebeurde dit op basis van instructies die door mensen waren opgesteld. Programmeurs schreven heel precieze regels voor de manier waarop de computer op gegevens of omstandigheden moest reageren: als dit, dan dat. De afgelopen twintig jaar is die traditionele gang van zaken aan het veranderen. Kunstmatige ‘neurale netwerken’ worden tegenwoordig gemodelleerd naar de manier waarop groepjes onderling verbonden zenuwcellen in het menselijk brein samenwerken. Dit soort complexe algoritmes krijgen geen expliciete opdrachten. In plaats daarvan krijgt het systeem een taak zonder duidelijke instructies voor de manier waarop die moet worden opgelost. De computer probeert steeds een andere strategie en ‘leert’ zichzelf te verbeteren, op weg naar een succesvolle methode.