Neuhaus

Op de kop af honderd jaar na de oprichting van het Bauhaus verandert Het Nieuwe Instituut in Neuhaus, een instituut voor andere kennis. De dynamische leeromgeving van Neuhaus neemt de instelling vanaf april 2019 vijf maanden lang volledig over. Neuhaus bezet en transformeert alle bestaande ruimtes en voorzieningen, vult ze aan met eigen nieuwe faciliteiten en stelt ze open voor actieve gebruikers en deelnemers aan het Neuhaus-programma. Die werken er - als ware ‘Neuhäusler’ - samen aan het genereren en gemeenschappelijk beheren, verspreiden, delen en praktiseren van andere kennis.

NEUHAUS is een collectief dat bestaat uit zowel menselijke als niet-menselijke subjecten

NEUHAUS is ruimtelijk en biedt ruimte

NEUHAUS is een leeromgeving

NEUHAUS is een inclusieve plek

NEUHAUS is een omgeving die zelf ook leert

NEUHAUS prikkelt de waarneming en experimenteert met onverwachte manieren om tot kennis door te dringen

NEUHAUS spreekt non-verbale metaforen

NEUHAUS genereert andere kennis in een tijdperk van reset

Van BAUHAUS tot NEUHAUS

Het Nieuwe Instituut sluit zich met deze programmering aan bij de wereldwijde viering van het honderdjarig jubileum van Bauhaus, maar beperkt zich bewust niet tot het verheerlijken van wat deze legendarische school in het verleden heeft bereikt. Neuhaus blaast de oorspronkelijke drijfveren en geestdrift van Bauhaus nieuw leven in en belichaamt ze opnieuw, geïnspireerd door de actualiteit. De huidige situatie, waarin zich meerdere gelijktijdige crises voordoen op de gebieden van ecologie, economie, politiek en maatschappij, vormt een wrang spiegelbeeld van de periode vlak na de Eerste Wereldoorlog. De nasleep van de oorlog betekende een soort universele burn-out waarin de maatschappelijke en politieke ordes leken te wankelen. Technologische ontwikkelingen leken zowel de arbeiders als het milieu zwaar te belasten en ze werden nu minstens zozeer geassocieerd met grootschalige vernietiging als met emancipatie.

Afgaand op het educatieve format dat er gehanteerd werd, lijkt Bauhaus met name in de eerste periode te zijn ingericht op een doorlopend, open onderzoek naar de manieren waarop kennis tot stand wordt gebracht. De oorspronkelijke denk- en leskaders werden uitgezet vanuit het idee dat de vermogens van kunst volledig moesten worden opgenomen in het maatschappelijke en industriële ‘weefsel.’ Er werd zo gestreefd naar verhalen die zowel onderling verbonden waren als wisten te verbinden. Deze verhalen zouden er op hun beurt voor zorgen dat men zich bewust werd van de mogelijkheid om met elkaar samen te leven volgens een nieuw model. Die nieuwe, bevrijde samenleving moest “die Welt neu denken,” de wereld voortdurend (her)zien, alsof het voor het eerst was.

Het experimentele programma aan het Bauhaus reageerde op de deconstructie van het bestaan door een positieve, bevestigende houding aan te nemen als gemeenschappelijke levenswijze. Dit vormde een duurzamer alternatief voor een situatie die niet langer houdbaar was: het werd mogelijk om het heden zelf te onder woorden te brengen en in te richten.

Laat ons daarom een nieuw gilde van handwerkslieden stichten zonder het aanmatigende klassenonderscheid dat een muur van hoogmoed wilde optrekken tussen handwerkslieden en kunstenaars, tussen de cultuur van minderheden en die van de meerderheid, tussen onderzoek en ervaring, tussen mens en niet-mens en tussen wetenschap en poëzie! Laat ons gezamenlijk het gebouw van de toekomst nastreven, bedenken en scheppen, dat alles [...] in één schepping zal omvatten en dat op een dag uit de handen van miljoenen handwerkslieden tegen de hemel zal oprijzen als het kristallen teken van een nieuw geloof. (Walter Gropius, uit het bijgewerkte Programma van het Bauhaus, april 2019.)

Een tijdelijk 'instituut' voor andere kennis

De huidige tijd wordt opnieuw gekenmerkt door allerlei uitdagingen die maken dat er behoefte is aan andere kennis. De crises van nu lijken op de een of andere manier allemaal terug te voeren op het economische systeem dat puur om productiviteit draait. De economie is gebouwd op een systeem van kennisproductie dat productiviteit bevordert op basis van (wiskundige) analyse, kwantificeerbare data en controle. Het is een systeem dat zichzelf voortdurend bevestigt en versterkt, ondanks de duidelijke wens om anders te denken, ontwerpen en handelen. Het is zo sterk doorgedrongen in alle aspecten van het leven dat het haast onmogelijk is geworden om je zelfs maar iets voor te stellen dat niet voldoet aan die benauwende logica.

Het Nieuwe Instituut stelt Neuhaus voor als een middel om andere kennis onderdak te bieden, te genereren en te verspreiden; om samen te ontsnappen aan de destructieve status quo. Neuhaus verkent kennis die afkomstig is uit gemarginaliseerde of niet-erkende culturen, kennis die de beperkingen van traditionele analyses en rekenmodellen doorbreekt, kennis die leeft in planten, dieren en machines en kennis die niet alleen de ratio, maar het hele lichaam en alle zintuigen aanspreekt.